Kim są uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE)

UCZNIOWIE ZE SPE TO:

• Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną
• Uczniowie niewidomi i słabo widzący
• Uczniowie niesłyszący i słabo słyszący
• Uczniowie z autyzmem
• Uczniowie z niepełnosprawnością ruchową
• Uczniowie z chorobami przewlekłymi
• Uczniowie z ADHD
• Uczniowie z poważnymi zaburzeniami w komunikowaniu się
• Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
• Uczniowie niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecznym
• Uczniowie wybitnie zdolni. 

Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną

Upośledzenie umysłowe charakteryzuje się istotnie niższym niż przeciętne ogólnym funkcjonowaniem intelektualnym z jednocześnie współwystępującym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych: porozumiewania się,  samoobsługi, trybu życia domowego, uspołecznienia, korzystania z dóbr społeczno-kulturalnych, samodzielności, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności szkolnych, organizowania czasu wolnego i pracy.

Trudności w uczeniu się i przyswajaniu wiedzy uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim:

• brak samodzielności, pomysłowości, inicjatywy i przemyślanego planu działania,
• trudności w zakresie analizy, syntezy, abstrahowania i wnioskowania,
• zaburzenia orientacji przestrzennej,
• niski poziom sprawności grafomotorycznej,
• niedorozwój uczuć wyższych (społecznych, moralnych, patriotycznych, estetycznych),
• większa niż u dzieci z normą intelektualną niestałość emocjonalną, impulsywność,
• nieadekwatna samoocena,
• gorsza samokontrola
• mniejsze poczucie odpowiedzialności,
• trudności powiązania nowej wiedzy z wcześniej posiadaną,
• trudności w stosowaniu zdobytej wiedzy w konkretnym działaniu,
• zwolnione tempo pracy,
• zaniżona samoocena

Uczniowie niesłyszący i  słabo słyszący

Czynnikami, które w istotny sposób wpływają na funkcjonowanie ucznia z uszkodzonym słuchem są: rodzaj uszkodzenia, czas, w którym nastąpiło uszkodzenie słuchu, stopień uszkodzenia słuchu, moment wyposażenia dziecka w aparaty słuchowe lub wszczepienia implantu ślimakowego, środowisko rodzinne (słyszący czy niesłyszący rodzice), skuteczność oraz intensywność oddziaływań terapeutycznych.

Kształtowanie systemu językowego dziecka niesłyszącego to proces długotrwały, wymagający zaangażowania samego dziecka, jego rodziny oraz instytucji edukacyjnych
i specjalistycznych.

Uczniowie z niepełnosprawnością ruchową

Niepełnosprawność ruchowa jest przejawem różnorodnych schorzeń i zdarzeń losowych, których rodzaj i nasilenie utrudnia, a niekiedy uniemożliwia opanowanie wiedzy  i umiejętności szkolnych, jak również ogranicza samodzielność, niezależność życiową. Trudności edukacyjne ucznia z niepełnosprawnością ruchową zależą od rodzaju uszkodzenia (dotyczące ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego), okresu, w którym doszło do niepełnosprawności (wrodzona lub nabyta), stopnia niepełnosprawności (lekka, umiarkowana czy znaczna).W szczególnie trudnej sytuacji są uczniowie z mózgowym porażeniem dziecięcym, u których niepełnosprawność spowodowana jest uszkodzeniem mózgu we wczesnym okresie życia.

Uczniowie z niepełnosprawnością ruchową mogą mieć problemy z:

• przyjęciem prawidłowej pozycji siedzącej, zwłaszcza przez dłuższy czas (powoduje to szybkie męczenie się, utrudnia koncentrację uwagi w trakcie zajęć, prowadzenie obserwacji);
• wodzeniem wzrokiem (trudności z czytaniem, kontrolowaniem wykonywanych czynności, prowadzeniem obserwacji);
• występowaniem synkinezji, czyli dodatkowych ruchów, zbędnych z punktu widzenia celu i efektu wykonywanej czynności (powoduje niepotrzebne zużycie energii
  i znacznie wydłuża czas wykonywanej czynności);
• zaburzeniami motorycznymi mowy (trudności z gramatyczną budową zdań zarówno  w wypowiedziach ustnych jak i pisemnych; w ciężkich zaburzeniach dziecko może zupełnie nie mówić). 

Uczniowie z chorobami przewlekłymi

Uczniowie przewlekle chorzy, których stan zdrowia pozwala na uczęszczanie do szkoły ogólnodostępnej, w tym integracyjnej, posiadają możliwość skorzystania w szkołach  z różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w związku z ich schorzeniami 

Uczniowie z ADHD

           Uczniowie z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to grupa dzieci, które charakteryzują się problemami w zakresie zachowania przystosowawczego. Uczniowie z ADHD w polskim systemie oświatowym otrzymują opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznych.

Uczniowie z ADHD przejawiają wiele zaburzeń utrudniających im naukę w klasie szkolnej:

• nie są w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć lub w czasie wykonywanej pracy,
• mają trudności z utrzymywaniem uwagi na zadaniach i grach,
• często nie stosują się do podawanych kolejno instrukcji i mają kłopoty
  z dokończeniem zadań i wypełnianiem codziennych obowiązków,
• często mają trudności ze zorganizowaniem sobie pracy,
• często gubią rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć,
• łatwo rozpraszają się pod wpływem zewnętrznych bodźców,
• często nie są w stanie usiedzieć w miejscu,
• często chodzą po pomieszczeniu lub wspinają się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe,
• często są nadmiernie gadatliwi,
• często mają kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej,
• często przerywają lub przeszkadzają innym (wtrącają się do rozmowy lub zabawy).

Uczniowie z poważnymi zaburzeniami w komunikowaniu się

Termin uczniowie z poważnymi zaburzeniami w porozumiewaniu się obejmuje kilka grup dzieci:

1. a) grupę ekspresji językowej, to znaczy tych, którzy słyszą i rozumieją mowę, jednak nie mogą jej używać w ogóle i do ekspresji potrzebują alternatywnych form języka.

b)grupę języka alternatywnego, której przedstawiciele mają problem zarówno
z rozumieniem mowy jak też z językową ekspresją werbalną; aby porozumiewać się  z nimi językowo, dla całego procesu trzeba ustanowić język alternatywny: formę komunikacji, dzięki której osoby te nauczą się rozumieć przekaz innych i na bazie tej umiejętności same zaczną jej używać.

c)grupę wsparcia językowego; są w niej dzieci i młodzież, które rozumieją mowę  i podejmują próby mówienia, jednak przekaz werbalny nie jest zrozumiały  i adekwatny do potrzeb oraz możliwości poznawczych i społecznych dziecka. Dla nich język alternatywny ma stanowić uzupełnienie lub wsparcie języka mówionego.

Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się

Przez specyficzne trudności w uczeniu się rozumiemy różnorodne, nasilone trudności w opanowaniu umiejętności czytania i poprawnego pisania, określane mianem dysleksji rozwojowej (dysleksja, dysgrafia, dysortografia) oraz zaburzenia umiejętności matematycznych (dyskalkulia). Podłożem specyficznych trudności są dysfunkcje układu nerwowego i mają one rozwojowy charakter.

Dysleksja rozwojowa stanowi jedną z poważniejszych i powszechniejszych barier utrudniających uczestnictwo w procesie kształcenia, a w konsekwencji wpływających na ograniczenie szans edukacyjnych i życiowych. Aby zapewnić dzieciom z dysleksją rozwojową warunki równych szans edukacyjnych oraz wyeliminować czynniki lokujące je w niekorzystnej sytuacji edukacyjnej, konieczne jest udzielenie im specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Uczniowie z dysleksją rozwojową mają prawo do diagnozy, terapii, dostosowania form i metod nauczania oraz wymagań do ich możliwości. Regulują to rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, których treść obliguje szkołę do udzielania uczniom ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się specjalistycznej pomocy, dostosowanej do ich potrzeb  i możliwości.

 Uczniowie niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecznym

Niedostosowanie społeczne jest to dewiacja osobowościowa, spowodowana czynnikami biopsychicznymi lub środowiskowymi o negatywnym wpływie na kontakty społeczne, aktywność i harmonię życia jednostki, uniemożliwiająca jej konstruktywną socjalizację, aktywną edukację i pomyślną realizację zadań życiowych. Wyraża się w negatywnym stosunku do norm społecznych i uznanych społecznie wartości, stanowiącym główny syndrom tego zjawiska (wskazuje się także na nieumiejętność asymilacji, akomodacji oraz identyfikacji z celami i wartościami). Jest wyrazem trudnej wewnętrznej sytuacji jednostki społecznie niedostosowanej, a trudności wychowawcze wynikające ze społecznego niedostosowania cechuje znaczna trwałość postaw aspołecznych.

Uczniowie wybitnie zdolni

Uczeń wybitnie zdolny charakteryzuje się wysoką inteligencją, jest twórczy i na ogół ma silną motywację do nauki. Istnieją przynajmniej dwa kryteria rozpoznawania u uczniów wybitnych zdolności:

• psychologiczne, obejmujące stosowanie testów psychologicznych badających poziom inteligencji i zdolności specjalnych,
• pedagogiczne, odwołujące się do osiągnięć ucznia.